ಶಿವಕುಮಾರ ಬಿ.ಎ ಅಳಗೋಡು ಇವರ 'ಮುನ್ನುಡಿ' ಕೃತಿಯಿಂದ ಆಯ್ದ ಲೇಖನ 'ಭಾರತದ ಕರ್ಣ'

ಭಾರತದ ಕರ್ಣ

ಮಹಾಭಾರತ, ರಾಮಾಯಣಗಳು ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಶರಧಿಯಿದ್ದಂತೆ. ಎಷ್ಟು ದೂರಕ್ಕೆ ಕಣ್ಣು ಹಾಯಿಸಿದರೂ ಅದರ ಕೊನೆಯನ್ನು ತಿಳಿಯು ವುದಕ್ಕಾಗಲೀ, ಆಳವನ್ನು ಅರಿಯುವುದಕ್ಕಾಗಲೀ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿ ಕುವೆಂಪುರವರು ತಮ್ಮ ‘ಮಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಮದುಮಗಳು’ ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ಹೇಳುವ, ‘ಇಲ್ಲಿ ಯಾರೂ ಮುಖ್ಯರಲ್ಲ, ಯಾರೂ ಅಮುಖ್ಯರಲ್ಲ; ಇಲ್ಲಿ ಯಾವುದೂ ಅಲ್ಲ ವ್ಯರ್ಥ, ನೀರೆಲ್ಲವೂ ತೀರ್ಥ’ ಎಂಬ ಮಾತನ್ನು ಈ ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳ ಪಾತ್ರದ ಕುರಿತಾಗಿಯೂ ಅನ್ವಯಿಸಿ ಹೇಳಬಹುದು. ಇವು ದಿನನಿತ್ಯದ ಬದುಕಿನ ಅದೆಷ್ಟೋ ಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ಅಂಶಗಳನ್ನೂ ಸಾರುತ್ತವೆ; ಹಾಗೆಯೇ, ಉಚ್ಛಾಟಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ಸೂಕ್ಷ್ಮತೆಗಳನ್ನೂ ಧ್ವನಿಸುತ್ತವೆ. ಹಾಗಾಗಿಯೇ ಮಹಾಭಾರತ, ರಾಮಾಯಣಗಳು ಎಂದೋ ಘಟಿಸಿ ಹೋಗಿದ್ದರೂ ಕೂಡ ಅವು ಇಂದಿಗೂ ಹಾಗೂ ಎಂದೆಂದಿಗೂ ನಮಗೆ ಪ್ರಸ್ತುತವೇ ಎನಿಸುತ್ತವೆ.

ಕೇವಲ ಮಹಾಭಾರತವನ್ನಷ್ಟೇ ಗಣನೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಾಗ ಅದರಲ್ಲಿ ಬಹುಬೇಗ ಆಕರ್ಷಿಸಲ್ಪಡುವ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವೆಂದರೆ ಕರ್ಣನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ. ಆತನ ಜನನ, ಮರಣ, ಇವೆರಡರ ನಡುವಿನ ಜೀವನ ಎಲ್ಲವೂ ಒಂದು ಬಗೆಯ ದುರಂತ ಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಕಡೆದು ನಿಲ್ಲಿಸಿದಂತಿದೆ. ದೂರ್ವಾಸರ ಮಂತ್ರ ಬಲದಿಂದ ಜನಿಸಿದ ತರಳರಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿಗನೇ ಈ ಕಲಿ ಕರ್ಣ.  ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ರೂಢಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮಾತಿದೆ ‘ಯೋಗ ಇದ್ದವರಿಗೆ ಭಾಗ್ಯವಿಲ್ಲ, ಭಾಗ್ಯ ಇದ್ದವರಿಗೆ ಯೋಗವಿಲ್ಲ’ವೆಂದು ಆದರೆ, ಈ ಕರ್ಣನಿಗೆ ಇವೆರಡೂ ಸರಿಯಾದ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಒದಗಿಬರಲಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿಯೇ ನಾಯಕನಾಗಬೇಕಾಗಿದ್ದವನು ಸೇವಕನಾಗಿಬಿಡುತ್ತಾನೆ! ಮಹಾಭಾರತವು ಹಲವು ನಾಯಕರಿಂದ ಕೂಡಿದ ಕಾವ್ಯ. ಇಲ್ಲಿ ಒಂದೊಂದು ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬೊಬ್ಬರು ನಾಯಕರಂತೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿಯೇ ಭಾರತ

ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ‘ಏಕನಾಯಕತ್ವ’ವನ್ನು ನಿಖರವಾಗಿ ಗುರುತಿಸುವುದು ಕಷ್ಟ. ಈ ಮಹಾಕಾವ್ಯವು ಮುಂದೆ ಅನೇಕ ಮೇರು ಕೃತಿಗಳಿಗೆ ವಸ್ತುವನ್ನೊದಗಿಸಿ ಕೊಟ್ಟಿತು. ವ್ಯಾಸಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕರ್ಣ, ದುಷ್ಟ ಚತುಷ್ಟಯರ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿದ್ದರೂ ಪಂಪನ ಮೆಚ್ಚಿನ ಪಾತ್ರವಾಗುತ್ತಾನೆ. ಪಂಪನನ್ನಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಅಸಂಖ್ಯ ಕೃತಿಕಾರರ, ಸಹೃದಯ ಓದುಗರ ಮನಸೂರೆಗೊಂಡವನಾತ. ವಿಕ್ರಮಾರ್ಜುನ ವಿಜಯದಲ್ಲಿ ನಾಯಕನೆಂದು ಅರ್ಜುನನನ್ನು ಗುರುತಿಸ ಲಾದರೂ, ಕವಿಯ ವಿಶೇಷವಾದ ಒಲವು ಪ್ರತಿನಾಯಕನಾದ ಕರ್ಣನ ಬಗೆಗೇ ಇರುವುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ.

ಕರ್ಣನ ಹುಟ್ಟು ಸಾಮಾನ್ಯರಿಂದ ಆದುದೇನಲ್ಲ. ವಿಶ್ವಕ್ಕೇ ಬೆಳಕನ್ನು ನೀಡುವ ಭಗವಾನ್ ಸೂರ್ಯದೇವನ ಮಂತ್ರಬಲದಿಂದ ಜನಿಸಿದವನೀತ. ಹುಟ್ಟುವಾಗಲೇ ತೇಜಃಪುಂಜನಾಗಿ, ಕುಂಡಲದ್ವಯಗಳನ್ನು ಹಾಗೂ ಅಮೃತಕಲಶವನ್ನು ಹೊಂದಿಕೊಂಡೇ ಬಂದವನು. ಹೀಗಿದ್ದರೂ ಅವನ ಬಾಳು ಕೊನೆಯವರೆಗೂ ಕತ್ತಲ ಕೂಪದಲ್ಲಿಯೇ ನರಳಾಡಿತು.  ನಾವೊಂದು ಬಗೆದರೆ ವಿಧಿ ಬೇರೊಂದು ಬಗೆಯಿತು ಎಂಬ ಮಾತೊಂದಿದೆ. ಅದರಂತೆ, ವಿಧಿವಿಲಾಸದ ಮಾಯೆಗೆ ಸಿಲುಕಿ ಕ್ಷಾತ್ರ ತೇಜೋಸಂಪನ್ನನಾದ ಕರ್ಣ ಅಂತ್ಯ ಕಾಲದವರೆಗೂ ಲೋಕದ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸೂತಸುತ ನಾಗಿಯೇ ಉಳಿದುಬಿಟ್ಟ. ಇದು ಭಾಗ್ಯವಿಹೀನನಾದ ಕರ್ಣನ ದುರಂತದ ಶೃಂಗಸ್ಥಿತಿ. ಬಂಗಾರದ ಸಿಂಹಾಸನದ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತು, ಬೆಳ್ಗೊಡೆಯ ನೆರಳಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾಸ್ತೋಮವನ್ನು ಸಲಹುವ ಸಾಮಥ್ರ್ಯ ಹೊಂದಿದವನಿವ. ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಇದ್ದರೂ, ಜನನ ಕಾಲದಲ್ಲಷ್ಟೇ ಹೊನ್ನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಪಯಣ ಬೆಳೆಸುವ ಭಾಗ್ಯದೊರಕಿದುದು ದೌರ್ಭಾಗ್ಯವಲ್ಲದೇ ಮತ್ತೇನು?

ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಹುಟ್ಟು ಎಲ್ಲಿ, ಹೇಗೆಯೇ ಆಗಿದ್ದರೂ ಬೆಳೆಯುವಿಕೆಯ ಪರಿಸರದಿಂದ ಅವನ ಭವಿಷ್ಯ ರೂಪಿತವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬಂತೆ, ಕರ್ಣ ಜಗತ್ತಿನ ಬೆಳಕಾದ ಸೂರ್ಯ ಸುತನೇ ಆಗಿದ್ದರೂ ಹೀನಕುಲದ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಸಾಕಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದರಿಂದ ಸೂತಸುತನೆಂದೇ ಭಾರತದ ಉದ್ದಗಲದಲ್ಲಿ ಕರೆಸಿಕೊಳ್ಳ ಬೇಕಾಯಿತು. ಇಡೀ ಲೋಕ, ‘ಕಾನೀನ’, ‘ಸೂತಜ’, ‘ಕುಲಹೀನ’ ಎಂಬ ಶಬ್ದವನ್ನು ಅನಾಯಾಸವಾಗಿ ಬಳಕೆ ಮಾಡಿತು. ತಮ್ಮ ಮೂಲವನ್ನೇ ಸರಿಯಾಗಿ ಅರಿಯದಿದ್ದವರೂ, ಕರ್ಣನ ಕುಲದ ಕುರಿತು ಮಾತಾಡಿದರು.ಮಹಾಭಾರತವನ್ನು ವಸ್ತುವನ್ನಾಗಿಸಿಕೊಂಡು ಕೃತಿರಚಿಸಿದ ಪಂಪ, ರನ್ನ, ಕುಮಾರವ್ಯಾಸರಂತಹ ಬಹುತೇಕ ಕವಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಯಾರನ್ನೇ ನಾಯಕನನ್ನಾಗಿಸಿದರೂ ಕರ್ಣನ ಕುರಿತಾಗಿ ಯಾರೂ ಅನಾದರ ತೋರಿಸಲಿಲ್ಲ. ಪಂಪನಂತೂ ಎಲ್ಲೆಲ್ಲಿ ಸಾಧ್ಯವೋ ಅಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಮನಬಿಚ್ಚಿ ಕರ್ಣನ ಗುಣಗಾನ ಮಾಡಿದ್ದಾನೆ.

‘ನೆನೆಯದಿರಣ್ಣ ಭಾರತದೊಳಿಂ ಪೆರರಾರುಮನೊಂದೆಚಿತ್ತದಿಂ ನೆನೆವುದಾದೊಡೆ ಕರ್ಣನಂ ನೆನೆಯ ಕರ್ಣನೊಳಾರ್ ದೊರೆ ಕರ್ಣನೇರು ಕರ್ಣನ ಕಡುನನ್ನಿ’ ಎಂದು ಹೇಳುವ ಕವಿಗೆ ಇಷ್ಟೂ ಸಾಲದೆನಿಸಿ ಮತ್ತೂ ಮುಂದುವರೆಸುತ್ತಾ, ‘ಕರ್ಣನ ಪಡೆಮಾತಿನೊಳ್ ಪುದಿದು ಕರ್ಣ ರಸಾಯನ ಮಲ್ತೆ ಭಾರತಂ’ ಎಂಬುದಾಗಿ ಹಾಡಿಹೊಗಳುತ್ತಾನೆ. ಇಲ್ಲಿ ಮಹಾಭಾರತವು ಕೇಳುವುದಕ್ಕೆ ಬಹಳ ಸೊಗಸಾದುದು ಎಂಬ ಅರ್ಥವಿದ್ದರೂ, ಪಂಪ ಹೇಳಿರುವುದು ಕರ್ಣನಿಗೆ ಅನ್ವಯವಾಗುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಬೇಕು. ವಿಕ್ರಮಾರ್ಜುನ ವಿಜಯದಲ್ಲಿ, ಪಂಪ ಕೆಲವು ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಿಷ್ಟು ಮೌಲಿಕಾಂಶಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುತ್ತಾನೆ. ‘ಚಲದೊಳ್ ದುರ್ಯೋಧನಂ, ನನ್ನಿಯೊಳಿನತನಯಂ, ಗಂಡಿನೊಳ್ ಭೀಮಸೇನಂ, ಬಲದೊಳ್ ಮದ್ರೇಶನ್, ಅತ್ಯುನ್ನತಿಯೊಳ್ ಅಮರ ಸಿಂಧೂದ್ಭವಂ, ಚಾಪವಿದ್ಯಾ ಬಲದೊಳ್ ಕುಂಭೋದ್ಭವಂ,  ಸಾಹಸದ ಮಹಿಮೆಯೊಳ್ ಫಲ್ಗುಣಂ, ಧರ್ಮದೊಳ್ ನಿರ್ಮಲಚಿತ್ತಂ ಧರ್ಮಪುತ್ರಂ ಮಿಗಿಲಿ ವರ್ಗಳಿನೀ ಭಾರತಂ ಲೋಕಪೂಜ್ಯಂ’ ಎಂದು. ಈ ಗುಣಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ, ಮಾತಿಗೆ ತಪ್ಪದ ವೀರ, ಕಲಿ, ತ್ಯಾಗಜೀವಿ ಎಂಬಿತ್ಯಾದಿ ಅರ್ಥಗಳೂ ಕರ್ಣನ ಸಂಬಂಧವಾಗಿಯೇ ರೂಪುಗೊಂಡಿವೆ. ಕೌರವನ ಮನೆಯ ಉಪ್ಪನ್ನವನ್ನು ಉಂಡ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಕರ್ಣ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪ್ರಾಣವನ್ನೇ ಅರ್ಪಿಸುತ್ತಾನೆಯೇ ಹೊರತೂ ಮಾತಿಗೆ ತಪ್ಪುವುದಿಲ್ಲ. ಶ್ರೀಹರಿಯೇ ಬಂದು ಕುಂಡಲಗಳನ್ನೂ, ಎದೆಯ ಅಮೃತ ಕಲಶವನ್ನೂ ಬೇಡಿದಾಗ ಅವುಗಳನ್ನೂ ಹರ್ಷಚಿತ್ತನಾಗಿಯೇ ಹರಿಚರಣಕ್ಕೆ ಸಮರ್ಪಿಸಿ ವಿನೀತನಾಗುತ್ತಾನೆ.

ಪಂಚಪಾಂಡವರೂ, ಕೌರವರೂ ಹುಟ್ಟುವ ಮೊದಲೇ ದೂರ್ವಾಸರಿತ್ತ ಮಂತ್ರಬಲದಿಂದ ಕರ್ಣನ ಜನನವಾಗಿರುತ್ತದೆÉ. ಹುಟ್ಟಿದ ತಕ್ಷಣವೇ ತನ್ನ ಕರಾಳ ಮುದ್ರೆಯನ್ನು ಕರ್ಣನ ಮೇಲೆ ಒತ್ತುವ ದುರ್ವಿಧಿ, ಬಾಳಿನುದ್ದಕ್ಕೂ ತನ್ನ ಪ್ರಾಬಲ್ಯವನ್ನೇ ಮೆರೆಯುತ್ತದೆ. ಹೊನ್ನಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯಲ್ಲಿ ತೇಲಿ ಹೋಗುತ್ತಿರುವ ಶಿಶುವಿನ ಕುರಿತಾಗಿ ಆದಿ ಕವಿಗೆ ವಿಶೇಷ ಪ್ರೀತಿ, ಆದರ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ವ್ಯಾಸಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಹೊಳೆಯುವ ಕುಂಡಲಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಕಾರಣ ಕರ್ಣ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂದರೆ; ವಿಕ್ರಮಾರ್ಜುನ ವಿಜಯದಲ್ಲಿ ಈ ಸಂಗತಿಯನ್ನು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ನದಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿ, ಸೂತನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಹುಡುಗನ ಪರಾಕ್ರಮವಾರ್ತೆ ಕರ್ಣದಿಂದ ಕರ್ಣಕ್ಕೆ ಹರಡಿ ಕೀರ್ತಿ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ. ಇದೇ ಕಾರಣದಿಂದ ಆತನಿಗೆ ‘ಕರ್ಣ’ ಎಂಬ ಹೆಸರೇ ಶಾಶ್ವತವಾಗಿಬಿಡುತ್ತದೆ (ಪ್ರಥಮಾಶ್ವಾಸ) ಎನ್ನುತ್ತಾನೆ ಪಂಪ. ಅಹರ್ಪತಿಯ ಮಗನಾಗಿ ಜನಿಸಿದರೂ, ಸೂತನಿಂದ ಸಾಕಲ್ಪಟ್ಟ ಕಾರಣ ಈತ, ಸೂತಸುತನೇ ಆಗಿಬಿಡುತ್ತಾನೆ! ಆದರೆ, ಮೈಯಲ್ಲಿ ಹರಿಯುತ್ತಿರುವ ಕ್ಷಾತ್ರ ಶೋಣಿತ ಅವನನ್ನು ಪರಶುರಾಮರಲ್ಲಿಗೆ ವಿದ್ಯಾರ್ಜನೆಗಾಗಿ ಕಳುಹಿಸುತ್ತದೆ. ದ್ವಿಜರಿಗಲ್ಲದೇ ಅನ್ಯರಿಗೆ ವಿದ್ಯೆ ಕಲಿಸುವು ದಿಲ್ಲವೆಂಬ ನಿರ್ಧಾರದಲ್ಲಿದ್ದ ಭಾರ್ಗವರಾಮರಲ್ಲಿ ಕಲಿಕರ್ಣ ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿ ದ್ವಿಜನೆಂದು ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಇಲ್ಲಿ ನಿಜ ಕುಲವನ್ನರಿಯದ ಈತ ವಿದ್ಯೆಯ ದಾಹದಿಂದ ಹೀಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾನೆಯೇ ಹೊರತೂ ಮತ್ಯಾವ ವಂಚನೆಯ ಕಾರಣದಿಂದಲೂ ಅಲ್ಲ. ಇದೆಲ್ಲವನ್ನೂ ತಿಳಿದ ಸಹಸ್ರಾಕ್ಷನಾದ ಇಂದ್ರ ಅಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಕಪಟವನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತಾನೆ. ಪರಶುರಾಮರು ಕರ್ಣನ ತೊಡೆಯ ಮೇಲೆ ಮಲಗಿರುವ ಸಂಧರ್ಭದಲ್ಲಿ, ವಜ್ರಕೀಟವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿ ಕಳುಹಿಸುತ್ತಾನೆ. ಗುರುಗಳಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪವೂ ತೊದರೆಯಾಗಬಾರದೆಂದು ಆತ ಅಪಾರ ವೇದನೆಯಲ್ಲೂ ದೇಹವನ್ನು ಕದಲಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಬಿಸಿನೆತ್ತರಿನ ಸ್ಪರ್ಶವಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ ಎಚ್ಚೆತ್ತ ಗುರುಗಳು ಯಾವುದನ್ನೂ ವಿಮರ್ಶಿಸದೇ ಶಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ‘ಈ ಧೈರ್ಯಂ ಕ್ಷತ್ರಿಯಂಗಲ್ಲದಾಗದು ಪಾರ್ವನೆಂದೆನ್ನೊಳು ಪುಸಿದು ವಿದ್ಯೆಯಂ ಕೈಕೊಂಡುದಕ್ರ್ಕೆ ದಂಡಂ ಪರತಿಲ್ಲ ನಿನಗಾನಿತ್ತ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರವೆಂಬದಿವ್ಯಾಸ್ತ್ರಂ ನಿನ್ನ ಅವಸಾನಕಾಲದೊಳ್ ಬೆಸಕೈಯ್ಯದಿರ್ಕುಂ’ ಎಂದು. ವಿದ್ಯೆಯನ್ನು ಬಯಸಿ ಬಂದ, ಗುರುಗಳ ನಿದ್ರಾಭಂಗವಾಗದಿರ ಲೆಂದು ಅಪಾರ ವೇದನೆಯನ್ನೂ ಸಹಿಸಿಕೊಂಡ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ   ದೊರೆಯುವುದು ಶಾಪಮಾತ್ರ. ಇಡೀ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿಮೋಚನೆಯೇ ಇಲ್ಲದ ಕಡುಶಾಪಕ್ಕೆ ತುತ್ತಾದವನು ಬಹುಶಃ ಕರ್ಣನೊಬ್ಬನೇ ಇರಬೇಕು. ಇಷ್ಟಕ್ಕೂ ಅವನಿಗಾಗುವ ಅವಮಾನಗಳು ನಿಲ್ಲುವುದಿಲ್ಲ. ಕೋಲಗುರುವಿನ ಬಿಲ್ವಿದ್ಯಾರಂಗದಲ್ಲಿ ಇದರ ತೀವ್ರತೆಯನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಕೊಡಲಿ ಪೆಟ್ಟು ತಿಂದ ಕಲ್ಪವೃಕ್ಷ ಕುಂಭಜನ ಗರಡಿಗೆ ಬರುವಾಗ ಪಂಪ ಆಡುವ ಮಾತು ಬಹಳ ಸೊಗಸಾಗಿದೆ. ‘ತೊಳಗುವ ತೇಜಂ ತೊಳ ತೊಳ ತೊಳಗುವ ದಿವ್ಯಾಸ್ತ್ರಮುಮರ್ದ ಕೋದಂಡಮಸುಂಗೊಳಿಸೆ ಮನಂಗೊಳಿಸೆ ಭಯಂ ಗೊಳಿಸೆ ಸಭಾಸದರನುರದೆ ಕರ್ಣಂ ಬಂದಂ’ ಎಂದು ವರ್ಣಿಸುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ, ಇದರ ಬೆನ್ನಿನಲ್ಲೇ ಅರಸುಮಕ್ಕಳ ಸಮ್ಮುಖ ಈತನನ್ನು ಕುಲಹೀನನೆಂದು ಜರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಿಜವಾದ ಪ್ರತಿಭೆಗೆ ಕುಲವು ಅಡ್ಡವಾಗಿ ಅವಮಾನಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಸಾಮಥ್ರ್ಯವಿದ್ದರೂ ‘ಹುಟ್ಟು’ ಅದನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲು ಅವಕಾಶವನ್ನೇ ಕೊಡುವುದಿಲ್ಲ. ಕುಲದ ವಿಚಾರವಾಗಿ ಎಲ್ಲರೂ ಅವನನ್ನು ನಿಂದಿಸುವಾಗ ‘ಪಂದೆಯಂ ಪಾವಡರ್ದಂತುಮ್ಮನೆ ಬೆಮರುತ್ತಮಿರ್ದಂ ಕರ್ಣ’ ಎಂದು ಕವಿ ನೊಂದುಕೊಂಡು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಕೌರವ, ‘ಕರ್ಣನನೀಗಳೇ ಕುಲಜನಂ ಮಾಡಿತೋರ್ಪೆನೆಂದು’ ಮುಂದಾಗಿ ಅಂಗರಾಜ್ಯದ ಪಟ್ಟವನ್ನೇ ಕಟ್ಟಿಬಿಡುತ್ತಾನೆ. ಅಂಗರಾಜ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಕೌರವನ ಅಂತರಂಗ ರಾಜ್ಯವೂ ಭಾನುಜಾತನಿಗೆ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗುತ್ತದೆ. ಪಂಪ, ಕರ್ಣನ ನಿಜ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ಅನಾವರಣಕ್ಕಾಗಿಯೇ  ಕೆಲವಷ್ಟು ಸಂದರ್ಭವನ್ನು ಮನೋಜ್ಞವಾಗಿ ಕಟ್ಟುತ್ತಾನೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಪ್ರಮುಖವಾದುದೆಂದರೆ: ಕರ್ಣ-ಕೃಷ್ಣರ ಬೇಟಿ, ಕುಂತಿ-ಕರ್ಣರ ಮುಖಾಮುಖಿ, ಶಲ್ಯ ಮತ್ತು ಕರ್ಣರ ಸಂಭಾಷಣೆ, ಭೀಷ್ಮ-ಕರ್ಣರ ಮಾತುಕತೆ, ಕರ್ಣಾವಸಾನ....

ಕರ್ಣ-ಕೃಷ್ಣರ ಭೇಟಿ : ಕುಮಾರವ್ಯಾಸನಿಗೆ ಕೃಷ್ಣಕಥೆಯೇ ಭಾರತಕಥೆ. ಪಂಪನ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣನೊಬ್ಬ ರಾಜಕಾರಣಿಯಷ್ಟೇ. ಕೃಷ್ಣ ಏಕಾಂತದಲ್ಲಿ ಕುಂತಿಗೆ ಹೇಳುವ ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಕರ್ಣನ ಮಹತ್ವಿಕೆಯೇ ಅಡಗಿಕೊಂಡಿದೆ. ಇಡೀ ಕುರುಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಅಖಿಳಶಾಸ್ತ್ರವಿಶಾರದನೂ, ಜಯಿಸಲು ಅಸಾಧ್ಯ ನಾದವನೂ, ನಮ್ಮೊಡನೆ ಸೇರದವನೂ ಆದವನು ಕರ್ಣನೊಬ್ಬನೇ. ಇಡೀ ಭಾರತ ಯುದ್ಧ ಕೌರವರಿಗಾಗಿ ಅಲ್ಲ; ಅವನೊಬ್ಬನಿಗಾಗಿ ಮಾತ್ರ. ಎನ್ನುತ್ತಾ ಹಿಂದಿನ ಒಂದು ಘಟನೆಯನ್ನು ನೆನಪಿಸುತ್ತಾನೆ. ಮಗನ ಮೇಲಿನ ಮಮಕಾರದಿಂದ ಸ್ವತಃ ಇಂದ್ರನೇ ಅಷ್ಟು ಎತ್ತರದಿಂದ ಕೆಳಗಿಳಿಯುತ್ತಾನೆ; ತನ್ನ ಸ್ಥಾನವನ್ನೂ ಮರೆತು, ಕರ್ಣನಲ್ಲಿ ದೀನನಾಗಿ ಕವಚವನ್ನು ಬೇಡುತ್ತಾನೆ.ಸೂರ್ಯನೇ ಎಚ್ಚರಿಸಿದರೂ ಮಾತಿಗೆ ತಪ್ಪದ ಆತ, ದೇಹದಿಂದ ಚರ್ಮವನ್ನು ಕಿತ್ತುಕೊಟ್ಟಂತೆ ಕೊಟ್ಟುಬಿಡುತ್ತಾನೆ. ಪಂಪನಿಗೆ ಕರ್ಣನ ದಾನಶೀಲತೆಯನ್ನು ಎಷ್ಟು ಹೊಗಳಿದರೂ ಸಾಕೆನಿಸು ವುದಿಲ್ಲ. ಕೆಡುಕು ಮಾಡಲೆಂದು ಮೇಲಿಂದ ಕೆಳಗಿಳಿದ ದೇವೇಂದ್ರ, ಮಗನ ವೈರಿಯ ತ್ಯಾಗಗುಣಕ್ಕೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮನಸೋಲುತ್ತಾನೆ. ತನ್ನ ಕೃತ್ಯ ಅವನಿಗೆ ನಾಚಿಕೆಯನ್ನು ಹುಟ್ಟಿಸುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ, ಯಾರನ್ನು ಉಳಿಸಲು ಈ ನಾಟಕ ಆಡಿದನೋ, ಯಾರಿಗಾಗಿ ಇಂಥಹ ನೀಚ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಕೈಹಾಕಿದನೋ ಅಂಥವನನ್ನೂ ಕೊಲ್ಲುವ ಸಾಮಥ್ರ್ಯದ ಶಕ್ತ್ಯಾಯುಧವನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಹೋಗುತ್ತಾನೆ. ಮೋಸ ಮಾಡಲೆಂದು ಬಂದ ಇಂದ್ರನೇ ಮನಸೋತು ಹೋಗಬೇಕಾದರೆ, ‘ಜಸಕ್ಕೆ ನೋಂತು ಕೊಟ್ಟೆ’ ಎನ್ನಬೇಕಾದರೆ ಕರ್ಣನ ತ್ಯಾಗವೆಂಥದ್ದು ಎಂದು ಕವಿ ಉದ್ಗಾರಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಪಂಪಭಾರತದಲ್ಲಿ ದ್ರೌಪದಿಯ ವಸ್ತ್ರಾಪಹಾರ ಪ್ರಸಂಗಕ್ಕೆ ಕರ್ಣನ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹವಾಗಲಿ, ಪ್ರೇರಣೆಯಾಗಲಿ ಕಾಣಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಆತ ದುರ್ಯೋಧನ, ಶಕುನಿ ಮೊದಲಾದವರೊಂದಿಗೆ ಮಂತ್ರಾಲೋಚನೆಗಾಗಿ ಸೇರಿದ್ದ ಎಂದಷ್ಟೇ ತಿಳಿಸುತ್ತಾನೆ. ಹಾಗೆಯೆ, ಘೋಷಯಾತ್ರೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಕರ್ಣ ಹೇಡಿಯಂತೆ ಓಡಿಹೋಗುವು ದಿಲ್ಲ. ಭೀಷ್ಮ, ದ್ರೋಣ, ಅಶ್ವತ್ಥಾಮ, ಕೃಪ ಮೊದಲಾದವರೇ ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿದಾಗ, ಕರ್ಣನು ಯಾವಲೆಕ್ಕ ಅವರಿಗೆ ಎಂದು ಪಂಪ ಹೇಳಿಬಿಡುತ್ತಾನೆ.

ಕರ್ಣ ಮತ್ತು ದುರ್ಯೋಧನರ ನಿಜವಾದ ಸ್ನೇಹ ಪರಿಚಿತವಾಗುವುದು ಕೃಷ್ಣನ ಕಾರಣದಿಂದ. ಕುಮಾರವ್ಯಾಸ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರಸಂಗ ಬಹಳ ಸುಂದರವಾಗಿ ಮೂಡಿಬಂದಿದೆ. ಕರ್ಣನ ಮಾನಸಿಕ ಭೇದನವನ್ನು ಮಾಡಿ ಕೌರವನ ಪಕ್ಷವನ್ನು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸುವ ಹುನ್ನಾರದಿಂದ ಕೃಷ್ಣ ಕರ್ಣನೊಬ್ಬನನ್ನೇ ಕಣ್ಸನ್ನೆಯಿಂದ ಕರೆದು ತನ್ನ ಸನಿಹದಲ್ಲಿ ಕೂರಿಸಿಕೊಳ್ಳ ಲೆತ್ನಿಸುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಒಪ್ಪದ ಕುಮಾರವ್ಯಾಸನ ಕರ್ಣ, ‘ಎನಗೆ ನಿಮ್ಮಡಿಗಳಲಿ ಸಮಸೇವನೆಯೇ ದೇವ ಮುರಾರಿಯಂಜುವೆನು’ ಎಂಬುದಾಗಿ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. ಆಗ ಪಂಪನ ಕೃಷ್ಣ, ಆತನ ಜನ್ಮರಹಸ್ಯವನ್ನರುಹಿ ‘ನಿನ್ನದೀ ಮೇದಿನಿ, ಪಟ್ಟಮುಂ ನಿನತೆ, ನೀನಿರೆ ಮತ್ತೆ ಪೆರರ್ ನರೇಂದ್ರರೇ’ ಎಂದಾಗ, ಕರ್ಣ ಅದನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸುತ್ತಾನೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಇನತನಯ ಕೊಡುವ ಉತ್ತರವನ್ನು ಕುಮಾರವ್ಯಾಸ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಸುತ್ತಾನೆ. ‘ಮರಳು  ಮಾಧವ ಮಹಿಯ ರಾಜ್ಯದ ಸಿರಿಗೆ ಸೋಲುವನಲ್ಲ’ ಎಂದು. ಇದನ್ನು ದ್ವಂದ್ವಾರ್ಥದ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. ತನ್ನ ಸ್ವಾಮಿನಿಷ್ಟೆ, ಕೌರವ ಇರಿಸಿದ ಆತ್ಮೀಯತೆಯನ್ನೆಲ್ಲಾ ವಿವರಿಸುವ ಕರ್ಣ, ಮನದಲ್ಲಿ ಅತೀವವಾಗಿ ನೊಂದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ‘ಭೇದದಲಿ ಹೊಕ್ಕಿರಿದನೋ ಮಧುಸೂದನನು’ ಎಂದು ಪರಿತಪಿಸುತ್ತಾ ಕೌರವನ ವಿಜಯಲಕ್ಷ್ಮಿಯನ್ನು ಅಪಹರಿಸುವ ಕುಟಿಲತೆಗೆ ದುಃಖಿಸುತ್ತಾನೆ. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿಯೂ, ‘ಬೇಗನೇ ನನಗೆ ಹೊರಡಲು ಅನುಮತಿ ಕೊಡು. ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಪಿಸುಣರು ನಮ್ಮ ಕುರಿತಾಗಿ ಆಡಿಕೊಳ್ಳುವಂತಾಗುತ್ತದೆ’ ಎಂದು ಹೇಳಿ ಔಚಿತ್ಯವರಿತು ಹೊರಟು ಬಿಡುತ್ತಾನೆ. ಪಂಪ, ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ‘ಭಾನುಮತಿಯ ನೆತ್ತ’ ದ ಸಂಗತಿಯನ್ನು ಕರ್ಣನ ಮೂಲಕ ನೆನಪಿಸುತ್ತಾನೆ. ಏಕಾಂತದಲ್ಲಿ ಮುತ್ತಿಗಾಗಿ ಭಾನುಮತಿಯೊಡನೆ ತಾನು ಪಗಡೆ ಆಡಿ ಗೆದ್ದಿದ್ದು, ಕೊರಳಿಗೆ ಕೈಯಿಕ್ಕಿ ಮುತ್ತುಗಳು ನೆಲದ ಪಾಲಾದಾಗ ಸುಯೋಧನ ‘ಚದುರಿದ ಮುತ್ತುಗಳನ್ನು ಆಯ್ದುಕೊಡಲೇನೋ ಕರ್ಣ’ ಎಂದು ಕೇಳಿದ್ದು ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಹೇಳುತ್ತಾ, ಹೀಗಿದೆ ಅವನ ಸ್ನೇಹ ಎಂದು ಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ಮನದಟ್ಟು ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. 

ತಾಯಿ ಮಗನ ಮುಖಾಮುಖಿ : ‘ಆತನಂ ನಾನುಂ ಎನ್ನ ಬಲ್ಲ ಮಾಳ್ಕೆಯಿಂ ಭೇದಿಸಿದಪ್ಪೆಂ’ ಎನ್ನುವ ಕೃಷ್ಣನ ಮಾತು ಮುಂದೆ ಕುಂತಿಯನ್ನು ಕರ್ಣನಲ್ಲಿಗೆ ಕಳುಹಿಸುತ್ತದೆ. ‘ಭೋಂಕನೆ’ ಹೆತ್ತವ್ವೆಯನ್ನು ಕಂಡ ಕರ್ಣನಿಗೆ ಗಂಗಾಮಾತೆಯನ್ನು ಕಂಡಂತಾಗುತ್ತದೆ. ಮಗುವನ್ನು ನದಿಯಲ್ಲಿ ತೇಲಿಬಿಟ್ಟ ಅವಳನ್ನು ಪಂಪ ‘ಉನ್ನತಸ್ತನಿ’ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತ; ಇಳಿವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲೂ ಅವಳೆದೆಯಿಂದ ಹಾಲು ಜಿನುಗಿತು, ಕಣ್ಣಲ್ಲಿ ನೀರು ಕಾಣಿಸಿತು ಎಂದು ವರ್ಣಿಸುತ್ತಾನೆ. ಎಷ್ಟೋ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಸೂತ ಸುತನೆನಿಸಿಯೇ ಬದುಕಿ, ಎಲ್ಲರ ನಿಂದನೆಯ ಮಾತುಗಳಿಗೆ ಬಲಿಯಾದ ಕರ್ಣನಿಗೆ ಜನ್ಮರಹಸ್ಯ ತಿಳಿಯುವುದು ಕೃಷ್ಣನಿಂದಲೇ. ಅದೂ ಕಾಲವು ಮಿಂಚಿಮರೆ ಯಾದ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ. ತಿಳಿಯದಿದ್ದಿದ್ದರೇ ಒಳ್ಳೆಯದಿತ್ತು ಎನಿಸುವ ಕಾಲದಲ್ಲಿ. ಈಗ ಮತ್ತೂ ಮುಂದುವರೆದು, ಹೆತ್ತ ತಾಯಿಯೇ ಕಣ್ಣಮುಂದೆ ಬಂದು ನಿಂತು, ಏನನ್ನೋ ಕೇಳುವುದಕ್ಕೆ ತವಕಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಳೆ. ‘ಚಲಮುಂ ಚಾಗಮುಮಳವುಂ ಕಲಿತನಮುಂ ಕುಲಮುಮೀಗಳೆನ್ನಯ ಮೆಯ್ಯೊಳ್ ನೆಲೆಸಿದವು ನಿಮ್ಮ ಕರುಣಾಬಲದಿಂ ನೀವೆನ್ನನಿಂದು ಮಗನೆಂದುದರಿಂ’ ಎನ್ನುವ ಪಂಪಭಾರತದ ಕರ್ಣನ ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಗೆಯ ಜೀವನದ ಸಾರ್ಥಕ ಭಾವ ತುಂಬಿಕೊಂಡರೂ, ಸಣ್ಣ ವ್ಯಂಗ್ಯದ ಎಳೆಯನ್ನೂ ಗುರುತಿಸಬಹುದಲ್ಲವೇ?

‘ನೆಲವನ್ನು ನೀನೆ ಆಳು ಬಾ’ ಎಂದು ಮಗನನ್ನು ಕುಂತಿ ಕರೆದಾಗ, ‘ಭಯಮಂ ಲೋಭಮುಮೆಂಬ ತಮ್ಮುತೆರಡಂ ಪಾಪಕ್ಕೆ ಪಕ್ಕಾಗೆ ಪಾಳಿಯನೊಕ್ಕಾಳ್ದನ ಗೆಯ್ದ ಸತ್ಕøತಮುಮಂ ಪಿಂತಿಕ್ಕಿ ಜೋಳಕ್ಕೆ ತಪ್ಪಿಯುಮಿಂ ಬಾಳ್ವುದೆ’ ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಾ ಕರ್ಣ, ತನ್ನ ಅಚಲವಾದ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ತಾಯಿಗೆ ತಿಳಿಸುತ್ತಾನೆ. ಅವನ ಒಡಲಿನಲ್ಲಿ ಸುಡುತ್ತಿರುವ ಬೆಂಕಿಯ ಪ್ರಖರತೆ ಅವನಿಗಷ್ಟೇ ಗೊತ್ತಿದೆ. ಅದು ಹೊರಪ್ರಪಂಚಕ್ಕೆ ಪ್ರಕಟವಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ಸೂತ, ಮೀಂಗುಲಿಗ, ಹೀನಕುಲದವನು ಎಂದು ಜಗವೆಲ್ಲವೂ ಅವನನ್ನು ನಿಂದಿಸುತ್ತಿರುವಾಗಲೇ ಅರಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗದ ಸತ್ಯ ಕರ್ಣನ ಕರ್ಣಗಳಿಗೆ ಅಪ್ಪಳಿಸಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೂ ಅದು ಜಗತ್ತಿಗೆ ಪ್ರಕಟ ವಾಗದೆಯೇ ಅವಸಾನಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ‘ಸೂತನಾಗಿ ಬಿಸುಡದಿದ್ದ ಗುಣಗಳನ್ನು ನಿಮ್ಮ ಮಗನಾಗಿ ಬಿಸುಡುವೆನೆ’ ಎಂದು ಹೇಳುವಲ್ಲಿ ಅವನ ಅಂತರಾಳ ವನ್ನದು ತೆರೆದುತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ‘ತೊಟ್ಟ ಅಂಬನ್ನು ಮತ್ತೆ ತೊಡದಿರು, ಪಂಚಪಾಂಡವರ ನೋಯಿಸದಿರು’ ಎಂದು ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುವ ತಾಯಿಯ ಮಾತಿಗೆ ಎರಡೆಣಿಸದೆ ಒಪ್ಪಿಬಿಡುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ, ಅರ್ಜುನನ ಮೇಲಿನ ಅವನ ಹಗೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕೆ ಸಿದ್ಧನಿಲ್ಲ. ಅದು ಸ್ವಾಮಿನಿಷ್ಠೆಯ ಕಾರಣದಿಂದಲೂ ಅವನಿಗೆ ಸಮ್ಮತವಲ್ಲ. ‘ಪಾರ್ಥನೊಬ್ಬನನ್ನುಳಿದು ಅನ್ಯ ರನ್ನು ಘಾಸಿಗೊಳಿಸೆನು, ಅವನ ಮೇಲೆ ಪುರಿಗಣೆಯನ್ನು ತೊಡೆನು’ ಎಂದು ಸಮಾಧಾನದ ಮಾತುಗಳನ್ನಾಡಿ ಕುಂತಿಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿ ಕೊಡುತ್ತಾನೆ. ಅಂತೂ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಕುಂತಿ ‘ಪುರಿಗಣೆಯನ್ನು ತೊಡುವುದಿಲ್ಲ’ ಎಂಬ ಮಗನ ಮಾತನ್ನು ಜೋಪಾನವಾಗಿ ಹೆಕ್ಕಿಕೊಂಡು ಸಾಗುತ್ತಾಳೆ.

ಮಹಾಭಾರತ  ಸಂಗ್ರಾಮ ಆರಂಭಗೊಳ್ಳಲು, ದುರ್ಯೋಧನ ಭೀಷ್ಮರನ್ನು ಸೇನಾಧಿಪತಿ ಪಟ್ಟಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪಿಸುತ್ತಾನೆ. ಎಲ್ಲರ ಸಮ್ಮುಖದಲ್ಲಿ ಗಂಗಾತನಯನೇ ಸೇನೆಯ ಮುಂದಾಳು ಎಂದು ಘೋಷಿಸುವ ಸಂದರ್ಭ ದಲ್ಲಿ ಕರ್ಣ ಅದನ್ನು ವಿರೋಧಿಸುತ್ತಾನೆ. ‘ಭಗವತಿಯೇರುವೇಳ್ವ ತೆರದಿಂ ಕಥೆಯಾಯ್ತಿವರೇರು’ ಎನ್ನುತ್ತಲೇ ವೃದ್ಧ ಭೀಷ್ಮಾಚಾರ್ಯರ ಸ್ಪಷ್ಟ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ಕರ್ಣ ಹೀಗೆ ನೀಡುತ್ತಾನೆ, ‘ಕಟ್ಟಿದ ಪಟ್ಟಮೆ ಸರವಿಗೆ ನೆಟ್ಟನೆ ದೊರೆ ಪಿಡಿದ ಬಿಲ್ಲೆ ದಂಟಂಗೆಣೆ ಕಣ್ಗೆಟ್ಟ ಮುದುಪಂಗೆ ಪಗೆವರ ನಿಟ್ಟೆಲ್ವಂ ಮುರಿವೊಡೆನಗೆ ಪಟ್ಟಂಗಟ್ಟಾ’ ಎಂದು. ಚರ್ಮ ಎಳೆದರೆ ಮಾರುದ್ದ ಬರುವ, ಕೂದಲೆಲ್ಲಾ ಬೆಳ್ಳಿಯ ಸರಿಗೆಗಳಾಗಿರುವ ಮುದಿ ಭೀಷ್ಮ ರಣರಂಗ ದಲ್ಲಿ ಮಾಡುವುದೇನು? ಹಿಂದೆ ಪರಾಕ್ರಮಿಯಾಗಿದ್ದನೆಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಈಗಲೂ ಅದನ್ನೇ ನಂಬಿ ಸೇನಾಧಿಪತಿಯನ್ನಾಗಿಸುವುದು ಎಷ್ಟು ಸರಿ? ಎಂಬ ವಿರೋಧ ಅವನದ್ದು. ಹಾಗಾಗಿಯೇ ತನಗೆ ಪಟ್ಟಕಟ್ಟು ಎನ್ನುತ್ತಾನೆ. ಇವನ ವಿರೋಧಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಕುಂಭಸಂಭವ, ‘ನಾಲಗೆ ಕುಲಮಂ ತುಬ್ಬುವವೊಲುರದೆ ನೀಂ ಕೆಡೆ ನುಡಿವೈ’ ಎಂದು ಕಟುವಾದ ಮಾತುಗಳನ್ನಾಡುತ್ತಾ ಕರ್ಣನ ಕುಲವನ್ನು ಬಹಳವಾಗಿ ಹೀಗಳೆಯುತ್ತಾನೆ. ಹೊರಗಿನವರು ಹಂಗಿಸಿದರೆ ಅದು ಅಷ್ಟೊಂದು ಪ್ರಧಾನವೆನಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ನಮ್ಮೊಳಗೇ ಇರುವ, ನಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ಇರುವವರೇ ಕೆಟ್ಟ ಮಾತುಗಳಿಂದ ಚುಚ್ಚಿದಾಗ ಸಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕೆ ಬಹಳ ಕಷ್ಟವೆನಿಸುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಇನತನಯ ನಿಗೂ ಹಾಗೆಯೇ ಆಗುತ್ತದೆ. ಒಂದೇ ಪಕ್ಷದಲ್ಲಿರುವ, ಒಂದೇ ನಾಯಕನ ಅಧೀನದಲ್ಲಿರುವವರೇ ಅವನನ್ನು ಜರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಹಾಗೆಂದು ಕರ್ಣ ಇಲ್ಲಿ, ಹಿಂದಿನಂತೆ ಬೆವರುತ್ತಾ ಸುಮ್ಮನೇ ನಿಲ್ಲುವುದಿಲ್ಲ. ಅದನ್ನು ಅದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಹಿಂತಿರುಗಿಸುತ್ತಾನೆ. ‘ಕುಲಮನೆ ಮುನ್ನ ಮುಗ್ಗಡಿಪಿರೇಂ ಗಳ ನಿಮ್ಮ ಕುಲಂಗಳಾಂತು ಮಾರ್ಮಲೆವನನಟ್ಟಿ ತಿಂಬುವೆ ಕುಲಂ ಕುಲಮಲ್ತು ಚಲಂ ಕುಲಂ ಗುಣಂ ಕುಲಂ ಅಭಿಮಾನವೊಂದೆ ಕುಲಂ ಅಣ್ಮು ಕುಲಂ’ ಎಂದು ದ್ರೋಣನ ಉನ್ನತ ಕುಲದ ಅಭಿಮಾನದ ಮೇಲೆ ಬರೆ ನುಡಿಯ ಬಿಸಿಮುಟ್ಟಿಸುತ್ತಾನೆ. ಭೀಷ್ಮ, ಕರ್ಣನ ಮೇಲಿನ ಮುನಿಸಿನಿಂದ ‘ಸೂಳ್ಪಡೆಯಲಪ್ಪುದು ಕಾಣ ಮಹಾಜಿರಂಗದೊಳ್’ ಎಂದಾಗ, ವೃದ್ಧನ ನಾಯಕತ್ವವಿರುವಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ತಾನು ಶಸ್ತ್ರವನ್ನೇ ಹಿಡಿಯುವುದಿಲ್ಲವೆಂದು ಕರ್ಣ ಅಲ್ಲಿಂದ ನಿರ್ಗಮಿಸುತ್ತಾನೆ. ಮುಂದೆ ಭೀಷ್ಮನ ಅವಧಿ ಮುಗಿದು, ದ್ರೋಣನ ಅವಸಾನವಾದ ಬಳಿಕ ಮತ್ತೆ ಸೇನಾಧಿಪತಿ ಪಟ್ಟಕ್ಕಾಗಿ ಅಶ್ವತ್ಥಾಮ ಕರ್ಣನನ್ನು ಹೀಗಳೆಯುವ ಪ್ರಸಂಗ ಪಂಪನಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಸೊಗಸಾಗಿ ಮೂಡಿ ಬಂದಿದೆ. ಅಶ್ವತ್ಥಾಮ, ಅವನನ್ನಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಉಳಿವಿಗೋಸ್ಕರ ದುರ್ಯೋಧನನನ್ನೂ ‘ನಿಜದೊಳೆ ಭೂಪರೆಂಬರವಿವೇಕಿಗಳ್’ ಎಂದು ವಿರೋಧಿಸುತ್ತಾನೆ. ಆಗ ಕರ್ಣ, ಹಿಂದೆ ದ್ರೋಣನಿಗಾಡಿದ ಎರಡುಪಟ್ಟು ಕಟುವಾಗಿ ಉತ್ತರ ಕೊಡುತ್ತಾನೆ. ‘ವಿಷಮೊಳ್ಳೆಗುಳ್ಳೊಡಂ ಅದೊಳ್ಳೆಯೆ ಕಾಳಿಯ ನಾಗನಾಗದಣ್ಮಿನ ಪಡೆಮಾತದೊಂದೆ ನೆವಮಾಗಿರೆ ಕಯ್ದುವನಿಕ್ಕಿ ಸತ್ತ ಸಾವಿನ ಪಡಿಚಂದ ಮಾಗಿಯುಮಿದೇಂ ನಿಮಗಳ್ತಿಯೊ ಗಂಡು ವಾತುಗಳ್’, ‘ನಿಷ್ಕಾರಣಂ ಕೆಯ್ದುವಿಕ್ಕುವ ಕಣ್ಣೀರ್ಗಳನಿಕ್ಕುವೀ ಯೆರಡುಮಂ ನಿಮ್ಮಯ್ಯನೊಳ್ ಕಲ್ತಿರೇ’ ಎಂದು.

ಮುಂದೆ ಕರ್ಣ, ಸೇನಾಧಿಪತಿ ಪಟ್ಟವನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸುತ್ತಾನೆ. ಆ ಬಳಿಕ ಆತನಿಗೆ ಹಿಂದೆ ಭೀಷ್ಮಾಚಾರ್ಯರಿಗೆ ತಾನಾಡಿದ ಮಾತು ಸರಿಯಲ್ಲ ವೆಂದು ತೋರುತ್ತದೆ. ತಕ್ಷಣವೇ ರಥವೇರಿ ಶರಮಂಚದಲ್ಲಿರುವ  ಗಂಗಾಸುತನ ಬಳಿಗೆ ಹೋಗಿ; ಆಚಾರ್ಯರಿಗೆ ಮೂರು ಸುತ್ತುಬಂದು, ವಿನೀತನಾಗಿ ಬೇಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ‘ಅಜ್ಜಾ, ಆ ದಿನ ನಾನು ಅರಿಯದೇ ಮಾತಾಡಿ ನಿಮ್ಮ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ವಿನಾಕಾರಣ ನೋವುಂಟು ಮಾಡಿಬಿಟ್ಟೆ. ನಿಮ್ಮ ಪರಾಕ್ರಮವನ್ನು ಅರಿಯುವುದಕ್ಕಾಗಲೀ, ಅಳೆಯುವುದಕ್ಕಾಗಲೀ ನಮ್ಮಿಂದ ಸಾಧ್ಯವಿದೆಯೇ? ತಪ್ಪಾಯಿತೆಂದು ಬೇಡುವುದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಬಂದಿದ್ದೇನಜ್ಜಯ್ಯಾ’ ಎಂದು. ಈ ಮಾತುಗಳಲ್ಲಿ ಕೃತಕತೆಯ ಲವಲೇಶವೂ ಇಲ್ಲ. ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ಮೇಲಿನ ಅಹಂಕಾರವೂ ಇಲ್ಲ. ಹಿರಿಯ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಅರಿಯದೆಯೇ ದುಡುಕಿ ತಪ್ಪು ಮಾಡಿಬಿಟ್ಟೆ ಎಂಬ ಪಶ್ಚಾತ್ತಾಪದ ಅಳುಕಿದೆ. ಹತ್ತು ದಿನದಲ್ಲಿ ಭೀಷ್ಮರು ತೋರಿಸಿದ ಅಸಾಧ್ಯ ಪರಾಕ್ರಮವನ್ನು ಮನಗಂಡವನು ಕರ್ಣ. ‘ಸಿಂಗದ ಮುಪ್ಪುಂ ಗಾಂಗೇಯರ ಮುಪ್ಪುಂ’ ಎಂದು ಅಂದು ದ್ರೋಣ ಹೇಳಿದಂತೆಯೇ ಭೀಷ್ಮ ಹೋರಾಡಿ ತೋರಿಸಿದ್ದ. ಕರ್ಣನಿಗೆ ಆ ಹೊತ್ತು, ಅನುಭವ ಶೂನ್ಯನಾಗಿ ಆಡಿದ ಮಾತು, ಸ್ವಾನುಭವಕ್ಕೆ ಬಂದ ಬಳಿಕ ತಪ್ಪಾಗಿ ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ. ಅವಿವೇಕದಿಂದ ಆಡಿದ ಮಾತಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿಯೇ ನಮ್ರನಾಗಿ ಅಜ್ಜಯ್ಯನಲ್ಲಿ ಬೇಡಿ ಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಇಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಬಹಳ ಮುಖ್ಯವಾದ ಅಂಶವೆಂದರೆ, ಅಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಕರ್ಣನ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ನೋವುಂಟುಮಾಡಿದ ಯಾರೂ ಅವನಲ್ಲಿ ‘ನನ್ನನ್ನು ಕ್ಷಮಿಸು’ ಎಂದು ಕೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದೇ ಇಲ್ಲ; ಎಲ್ಲರೂ ನಿಂದಿಸಿದವರೇ. ಆದರೆ, ಕರ್ಣ ತನ್ನ ತಪ್ಪನ್ನು ಸ್ವತಃ ತಾನೇ ತಿಳಿದು ಕ್ಷಮೆಯಾಚಿಸುತ್ತಾನೆ. ಕುಮಾರವ್ಯಾಸ ಭಾರತದಲ್ಲಿಯೂ ಈ ಪ್ರಸಂಗವಿದೆ. ಆತ ಕ್ಷಮೆಯಾಚಿಸಲು, ಭೀಷ್ಮ, ‘ನುಡಿವುದಂ ಪತಿಭಕ್ತಿಯ ಪೆಂಪಿನಿಂ ನೀಂ ನುಡಿದೈ ಪೆರತಂದದಿಂ ನುಡಿದೆಯಲ್ತೆ’ ಎಂದು ಸವಿಮಾತುಗಳಿಂದ ಸಮಾಧಾನ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಅಷ್ಟಕ್ಕೇ ನಿಲ್ಲಿಸಿದೆ, ನಮ್ಮೀರ್ವರಿಗೂ ವಿದ್ಯಾದಾನವನ್ನು ಮಾಡಿದ ಪರಶುರಾಮ ಗುರುಗಳು ಒಬ್ಬರೇ ಆದುದರಿಂದ ನಾವೀರ್ವರೂ ನೆಂಟರು ಎನ್ನುತ್ತಾನೆ. ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ ಒಟ್ಟಾಗಿ ವಿದ್ಯೆ ಕಲಿತ ದ್ರುಪದ-ದ್ರೋಣರ ಸಂಬಂಧ ಕಡಿದುಕೊಳ್ಳುವಿಕೆಯ ಚಿತ್ರಣವನ್ನೂ, ಕೌರವ-ಪಾಂಡವರ ವೈಮಸ್ಸನ್ನೂ ಚಿತ್ರಿಸುವ ಪಂಪ ಇಲ್ಲಿ ಅದರ ವಿಭಿನ್ನ ಮುಖವನ್ನು ತೆರೆದಿಡುತ್ತಾನೆ. ನದಿಸುತನಿಗೆ ಕರ್ಣನ ಕುರಿತು ಹಗೆಯಿಲ್ಲವೆಂಬುದನ್ನು ಆದಿ ಕವಿ, ‘ನೀನೆಮಗೆ ಕುಂತಿಯ ಗಾಂಧಾರಿಯ ಮಕ್ಕಳ ಲೆಕ್ಕದೆ ಮೊಮ್ಮನೈಸೆ’ ಎಂಬ ಮಾತುಗಳ ಮೂಲಕ ತೋರ್ಪಡಿಸುತ್ತಾನೆ. ಭೀಷ್ಮನಿಗೆ ಕರ್ಣನ ಜನ್ಮ ವೃತ್ತಾಂತ ತಿಳಿದಿರದಿದ್ದರೂ, ಆತನ ಕ್ಷತ್ರಿಯೋಚಿತ ನುಡಿಯಿಂದ ‘ಈತ ಕುಲಹೀನನಲ್ಲ, ಉಭಯಕುಲ ಶುದ್ಧನೇ ಆಗಿರಬೇಕು’ ಎಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸುತ್ತಾನೆ. ಭಾನುಜಾತನ ಸಾಮಥ್ರ್ಯ ಈ ಬಗೆಯದ್ದು. ಕುರುಕುಲ ಪಿತಾಮಹರೇ ಹೀಗೆ ಮನದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿ ಕೊಳ್ಳುವಾಗ ಆತನ ನಿರ್ಮಲ ಚಾರಿತ್ರ್ಯ ಇತರರನ್ನು ಸೆಳೆಯದೇ ಇರುತ್ತದೆಯೇ?

ಪಂಪಭಾರತದಲ್ಲಿ ಗಾಂಗೇಯನೇ ಸೂರ್ಯಸುತನಿಗೆ ಶಲ್ಯನನ್ನು ಸಾರಥಿಯಾಗಿಸಿಕೋ ಎಂದು ತಿಳಿಸುವ ಪ್ರಸಂಗ ಬರುತ್ತದೆ. ಅಜ್ಜನ ಸಲಹೆಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ಕರ್ಣ, ದುರ್ಯೋಧನನಿಗೆ ತಿಳಿಸುತ್ತಾನೆ. ಅದರಂತೆ, ಕರ್ಣನ ಬಂಡಿಗೆ ಶಲ್ಯನನ್ನು ಸಾರಥಿಯನ್ನಾಗಿಸಲು ದುರ್ಯೋಧನ ಮುಂದಾಗುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ, ಮದ್ರಾಧಿಪನಾದ ಶಲ್ಯ, ಕರ್ಣನನ್ನು ಕುಲಹೀನ ನೆಂದು ಬಹಳವಾಗಿ ಅವಮಾನಿಸುತ್ತಾನೆ. ಕಡುಗಲಿಯಾಗಿದ್ದರೂ, ಈ ಕುಲದ ಭೂತ ಅವನನ್ನು ಕ್ಷಣಕ್ಷಣಕ್ಕೂ ಕಾಡುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಅಂಗಾಧಿಪತಿಯಾಗಿ, ಕೌರವ ಸೇನೆಯ ಸೇನಾಧಿಪತಿಯಾದ ಬಳಿಕವೂ ಸೂತನೆಂಬ ಹಣೆಪಟ್ಟಿ ಕರ್ಣನನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಹೋಗುವುದೇ ಇಲ್ಲ! ಅಂತೂ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಪರಶುರಾಮರಿಂದಲೇ ಬಿಲ್ವಿದ್ಯೆಯನ್ನೂ, ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನೂ ಹೊಂದಿದ ಕರ್ಣನ ಹಿರಿತನವನ್ನು ಕೌರವ ತಿಳಿಹೇಳಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಇಂಥಹ ಕೃಪೆಯು ಸತ್ಪಾತ್ರರಿಗಲ್ಲದೇ ಅನ್ಯರಿಗೆ ದೊರಕುವುದೇ? ಎಂದು ಸಮಾಧಾನ ಪಡಿಸುತ್ತಾನೆ. ಮುಂದೆ, ‘ತಾನೆಂದಂತೆ ಆತ ಕೇಳುವುದಿದ್ದರೆ ಆಗಬಹುದು’ ಎಂಬ ನಿಬಂಧನೆಯ ಮೇಲೆಯೇ ಶಲ್ಯ, ಒಲ್ಲದ ಮನದಿಂದ ಒಪ್ಪುತ್ತಾನೆ.

ಅಂಗಾಧಿಪತಿ-ಮದ್ರಾಧಿಪತಿಯ ಬೆಸುಗೆ : ಪಾಂಡವ ಪಾಳಯದಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣ, ಕರ್ಣನ ಬಗೆಗೆ ಹೇಳುವ ಮಾತು ಅವನ ಚಾರಿತ್ರ್ಯ, ಪರಾಕ್ರಮವನ್ನು ಮುಗಿಲಿಗಿಂತಲೂ ಮೇಲ್ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುತ್ತದೆ. ‘ಕರ್ಣಂಗಂಡಲ್ತೆ ಕಲ್ತರ್ ನುಡಿವ ಪಸುಗೆಯಂ ಗಂಡರಾ ಗಂಡವಾತುಂ ಕರ್ಣಂ ಮುಂ ಪುಟ್ಟಿ ಪುಟ್ಟಿತ್ತಳವಮರ್ದೊಡವುಟ್ಟಿತ್ತು ಪೂಣ್ದೀವ ಚಾಗಂ ಕರ್ಣಂಗೊಡ್ಡಿತ್ತು ದಲ್ ಭಾರತಮೆನೆ ಜಗದೊಳ್’ ಪರಾಕ್ರಮ, ತ್ಯಾಗಗುಣ, ಸಾಮಥ್ರ್ಯ ಎಲ್ಲವೂ ಕರ್ಣ ಹುಟ್ಟಿದ ನಂತರವೇ ಹುಟ್ಟಿತು; ಇಡೀ ಭಾರತ ಸಂಗ್ರಾಮ ಕರ್ಣನೊಬ್ಬನಿಗಾಗಿಯೇ ಒಡ್ಡಿದೆ ಎಂದು ಜಗತ್ತೇ ಆಡುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಜಗತ್ತಿನ ಮಾತನ್ನು ಪುನರುಚ್ಛರಿಸುವವನು, ಸರ್ವಶಕ್ತನಾದ ಶ್ರೀಹರಿಯೇ ಎಂಬುದಿಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ.

ಯುದ್ಧಮಧ್ಯೆ ಖಾಂಡವ ವನದಲ್ಲಿ ಅರೆಜೀವವಾಗಿದ್ದ, ಸಜೀವ ಸರ್ಪಶರ ಪುನಃ ಬಂದು ಕರ್ಣನನ್ನು ಮರಳಿ ಪ್ರಯೋಗಿಸೆಂದು ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ತಾಯಿಗೆ ಕೊಟ್ಟ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಮುರಿಯಲಾರದೇ ಆತ ತಿರಸ್ಕರಿಸುತ್ತಾನೆ. ಇನಸುತಗೆ ಇತರರ ಔದಾರ್ಯದ ಭಿಕ್ಷೆಯ ಅನಿವಾರ್ಯತೆ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಕೊನೆಯ ಉಸಿರಿನವರೆಗೂ ಸ್ವಸಾಮಥ್ರ್ಯದಿಂದಲೇ ಆತ ಬದುಕುತ್ತಾನೆ. ಕುಮಾರವ್ಯಾಸ ಭಾರತದಲ್ಲಿ, ತನ್ನ ಇಡೀ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನೇ ತೋರ್ಪಡಿಸುವಂತೆ ಕರ್ಣ, ಶಲ್ಯನಿಗೆ ಹೇಳುವ ಮಾತು ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣ. ‘ಒಂದು ಶರಸಂಧಾನ, ನಾಲಗೆಯೊಂದು, ನಮ್ಮಲಿ ಕುಟಿಲವಿದ್ಯವನೆಂದುಕಂಡೈ ಶಲ್ಯ, ನಾವಡಿಯಿಡೆವಧರ್ಮದಲಿ’ ಎಂದು.  ಕರ್ಣಾವಸಾನದ ಹಿಂದಿನ ರಾತ್ರಿ ಧರ್ಮರಾಯನಿಗೆ ಚಿಂತೆ ಕಾಡುತ್ತದೆ; ಇವರನ್ನು ಗೆಲ್ಲುವುದು ಹೇಗೆಂದು. ಆಗ ಕೃಷ್ಣ ಶಲ್ಯಭೇದನವನ್ನೂ ನಿರ್ವಿಘ್ನವಾಗಿ ಪೂರೈಸಿ ಅವರಿಬ್ಬರ ನಡುವೆ ಒಡಕು ತಂದಿಡುತ್ತಾನೆ. ಇದೇ ಕಾರ್ಯ ಮುಂದೆ ಕರ್ಣಾವಸಾನಕ್ಕೆ ಮುನ್ನುಡಿಯನ್ನೂ ಬರೆಯುತ್ತದೆ.

ಇಡೀ ಯುದ್ಧಭೂಮಿಯನ್ನು ರಂಗಭೂಮಿಯಂತೆ ಕುಣಿಸುತ್ತಿರುವ ಸೂತ್ರಧಾರÀ ಕೃಷ್ಣ. ‘ಯುದ್ಧ ಕೌರವರಿಗಾಗಿ ಮಾಡುವುದಲ್ಲ ಕರ್ಣನಿಗಾಗಿ’ ಎನ್ನುವಲ್ಲಿ ಇಡೀ ಸೇನೆಯನ್ನೂ ಮೀರಿದ ಅವನ ಅಳವು ಏನೆಂಬುದನ್ನು ಪಂಪ, ಕೃಷ್ಣನ ಮೂಲಕ ತೋರ್ಪಡಿಸುತ್ತಾನೆ. ಇಡೀ ಸಂಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ  ಕೌರವರು ಗೆದ್ದರೂ, ಪಾಂಡವರು ಗೆದ್ದರೂ ಕರ್ಣನಿಗೆ ಲೌಕಿಕವಾಗಿ ದಕ್ಕುವುದೇನೂ ಇಲ್ಲ. ಪಗಡೆಯಾಟದ ದಾಳವಷ್ಟೇ ಅವನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಇದನ್ನು ಕುಮಾರವ್ಯಾಸಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕರ್ಣ, ಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ಹೇಳುವ ಮಾತಿನ ಮೂಲಕ ತಿಳಿಯಬಹುದು. ನೀನು ಅರಸನಾಗು. ಇಕ್ಕೆಲದವರೂ ನಿನ್ನನ್ನು ಓಲೈಸುತ್ತಾರೆ, ದುರ್ಯೋಧನನಿಗೆ ಹೇಳಿ ಯುದ್ಧ ನಿಲ್ಲಿಸು... ಹೀಗೆಲ್ಲಾ ಕೃಷ್ಣ ಹೇಳಿದ ಬಳಿಕ ಇನಸುತ ಆಡುತ್ತಾನೆ, ‘ನಾನು ಸೈನಿಕ. ಯುದ್ಧಮಾಡುವುದು ನನ್ನ ಕೆಲಸ. ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವವರು ರಾಜಕೀಯವನ್ನು ಚರ್ಚಿಸಬಾರದು. ನಾನು ಸಂಧಿಯ ಮಾತಾಡಿದರೆ, ಕರ್ಣ ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಹಿಂಜರಿಯುತ್ತಿದ್ದಾನೆಂದು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ’ (ಕುಮಾರವ್ಯಾಸ ವಿಮರ್ಶೆ-ಕೀರ್ತಿನಾಥ ಕುರ್ತಕೋಟಿ. ಸಂ. ಗಿರಡ್ಡಿ ಗೋವಿಂದರಾಜ್ ಪು.208)  ಎಂದು. ಈ ಮಾತುಗಳಲ್ಲಿ ಅವನ ಸ್ಥಾನವೇನೆಂದು ಅರ್ಥವಾಗುತ್ತದೆ.

‘ದೋಷವೆಂಬುದು ಬಡಿಯುವವನಿಗಲ್ಲದೇ ಹಿಡಿದ ಬಡಿಗೆಗಲ್ಲ’ ಎಂಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಮಾತೊಂದಿದೆ. ಇಲ್ಲೇಕೆ ಇದು ಉಲ್ಲೇಖವೆಂದರೆ, ವೀರ ಅಭಿಮನ್ಯುವಿನ ಬಿಲ್ಲನ್ನು ಮುಕ್ಕಡಿ ಮಾಡಿ ಆತನ ಸಾವಿಗೆ ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಕಾರಣನಾದವನು ಕರ್ಣ ಎಂಬ ಕವಲು ನುಡಿಯನ್ನು ಅಲ್ಲಗಳೆಯಲು, ಆತನ ಅಸಹಾಯಕತೆಯನ್ನು ತೋರ್ಪಡಿಸಲು ಹೇಳಬೇಕಾಗಿದೆ. ಕೋಲಗುರುವಿನಲ್ಲಿಯೇ ಕರ್ಣ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ ಇದು ತಪ್ಪಲ್ಲವೇ ಗುರುಗಳೆ? ಎಂದು. ಆಗ ದ್ರೋಣಾಚಾರ್ಯರು ‘ಪಾಪ ಪುಣ್ಯಗಳೆಲ್ಲವೂ ಕೌರವನಿಗೆ; ನಮಗಲ್ಲ. ಹೇಳಿದಂತೆ ಮಾಡು’ ಎಂದು ಆದೇಶಿಸಿದ್ದಕ್ಕೆ, ಉಭಯ ಸಂಕಟವಾಗಿ ಕರ್ಣ ಬಿಲ್ಲನ್ನು ಮುರಿಯುತ್ತಾನೆ. ನಂತರದಲ್ಲಿ ಜಯದ್ರಥನು ಅಭಿಮನ್ಯುವನ್ನು ಕೊಲ್ಲುತ್ತಾನೆ. ಇಲ್ಲಿ ಕೌರವನು ಹಿಡಿದ ಬಡಿಗೆಗಳು ಕರ್ಣ, ದ್ರೋಣ ಮುಂತಾದವರೆಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ಆ ಪಾಪ ತರಣಿಜನನ್ನು ಬಾಧಿಸದು ಎಂಬುದು ನನ್ನ ಅಭಿಮತ.

ಯುದ್ಧರಂಗದಲ್ಲಿ ಪಾರ್ಥನಿಂದ ಹತನಾದ ವೀರ ವೃಷಸೇನನ ಕಳೇಬರವನ್ನು ಕಂಡಮೇಲೂ ಕರ್ಣ ಯುದ್ಧದಿಂದ ವಿಮುಖನಾಗದೇ ಒಡೆಯನಿಗಾಗಿ ಹೋರಾಡುತ್ತಾನೆ. ಹಿಂದೆ ಕರ್ಣಭೇದನದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ‘ಭಾನುವಂಶ ಲಲಾಮ ನೀ ರಾಮಂಗೆ ಸರಿ’ ಎನ್ನುವ ಕೃಷ್ಣ, ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಕರ್ಣನ ಪರಾಕ್ರಮವನ್ನು ಕಂಡಮೇಲೆ ‘ಅರರೆ ಧಣುಧಣು ಪೂತು ಪಾಯಿಕು ಸರಿಯಕಾಣೆನು’ ಎಂದು ಶ್ಲಾಘಿಸುತ್ತಾನೆ. (ಕು.ವ್ಯಾ)ಅಗ್ನಿಯಿಂದ ಕೊಡಲ್ಪಟ್ಟ ರಥ, ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಭಾಂಡೋದರನಾದ ಶ್ರೀಹರಿಯೇ ಸಾರಥಿ, ಆಂಜನೇಯನೇ ಪತಾಕೆ ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಹಿರಿದಾದ ಮಹತ್ವಿಕೆಯ ರಥ ಪಾರ್ಥನದ್ದು. ಅದನ್ನೇ ಕರ್ಣ ಬಿಲ್ಲಿನಂತರಕ್ಕೆ ಹಾರಿಸು ತ್ತಾನೆ ಎಂದರೆ ಆತನ ಪರಾಕ್ರಮ ಎಷ್ಟಿರಬಹುದು ಎಂಬುದನ್ನು ನಾವೇ ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ‘ನೀನೊಬ್ಬ ವಿಶ್ವಾಸಘಾತಕಿ, ನೆಲನೂ ಹೊರುವುದೇ ನಿನ್ನನು’ ಎಂದು ಶಲ್ಯ ಹೀಗಳೆದಾಗ, ಅದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಕರ್ಣ ‘ಹೆತ್ತ ತಾಯಿಯೇ ನನ್ನನ್ನು ಹೊರಲಿಲ್ಲ ಹೀಗಿರಲು ಭೂತಾಯಿ ಎಂತು ಹೊರುವಳು’ ಎಂದು ನುಡಿಯುತ್ತಾನೆ. ಈ ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಅಡಗಿದ ದುಃಖ ಸಾಗರವನ್ನು ಬಣ್ಣಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಸಾಧ್ಯವಿದೆಯೇ? ಅಸಹಾಯಕನಾಗಿ ತನ್ನ ವರೂಥ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಹೂತು ಹೋಗಿರುವಾಗಲೂ ಕರ್ಣ ಎದುರಾಳಿಯಾದ ಪಾರ್ಥನಲ್ಲಿ, ಅರೆಗಳಿಗೆಯನ್ನು ರಥ ಎತ್ತಿಕೊಳ್ಳಲೋಸುಗ ಬೇಡುತ್ತಾನೆ. ಆಗ ಕವಿವರೇಣ್ಯರು ಹೀಗೆ ವರ್ಣಿಸುತ್ತಾರೆ, ‘ರುಧಿರ ತೋಯದಿ ಭೂಮಿ ಕೆಸರಾಯ್ತು, ಅದರಲಿ ಭಾನುನಂದನನಕಟಾ’ ಎಂಬುದಾಗಿ. ಪಾರ್ಥನಿಗೆ ಕರ್ಣನೊಬ್ಬನಲ್ಲಿಯೇ ಪಂಚಪಾಂಡವರ ದರ್ಶನವಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಕೃಷ್ಣ ಸನ್ನೆಮಾಡಿ ಆ ಕ್ಷಣದಲ್ಲಿಯೇ ಬಾಣಪ್ರಯೋಗಿಸಲು  ಆದೇಶಿಸುತ್ತಾನೆ. ಅಂಥಹ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿಯೂ ಕರ್ಣ, ತನ್ನ ಕುರಿತಾಗಿ ಯೋಚಿಸದೇ ‘ಹೂತು ಹೋದುದು ನನ್ನ ರಥದ ಚಕ್ರಗಳಲ್ಲ, ಸುಯೋಧನನ ಭಾಗ್ಯಚಕ್ರಗಳು’ ಎಂಬುದಾಗಿ ವ್ಯಥಿಸುತ್ತಾನೆ. ‘ರೂಢಿಸಿದ ಭಟ ನೀನು, ಪಂಥದ ಪಾಡುಗಳ ಬಲ್ಲವನು ಶಾಸ್ತ್ರವ ಖೋಡಿಗಳೆವವನಲ್ಲ ಲೌಕಿಕ ವೈದಿಕ ಸ್ಥಿತಿಯ ನಾಡೆ ಬಲ್ಲಿರಿ ಶಸ್ತ್ರಹೀನರ ಕೂಡೆ, ವಾಹನಹೀನರಲಿ ಕೈ ಮಾಡಲನುಚಿತವೆಂಬ ಮಾರ್ಗವನೆಂದನಾ ಕರ್ಣ’ ಎಂಬುದಾಗಿ ಕುಮಾರವ್ಯಾಸ ಅತ್ಯಂತ ಕೃಷ್ಣನ ಮೂಲಕ ಯುದ್ಧನೀತಿ ನೆನಪಿಸುತ್ತಾನೆ.  ಕೃಷ್ಣ ಪಾರ್ಥನಿಗೆ, ‘ಏಸು ಮರುಳೆ ಗಾಂಢೀವಿಯಾಪತ್ತೆಸಗಿದಾಗಳೆ ಹಗೆಯ ಗೆಲುವುದು ವಸುಮತೀಶರ ನೀತಿ’ ಎಂದು ಬಾಣ ಪ್ರಯೋಗಿಸಲು ಪ್ರಚೋದಿಸುತ್ತಾನೆ. ಇಂತಹ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಕುಮಾರವ್ಯಾಸ, ಬಹುದೊಡ್ಡ ರೂಪಕವೊಂದನ್ನು ಎಸೆದುಬಿಡುತ್ತಾನೆ. ‘ಮನದಭಿಮಾನ ಸರ್ಪನ ಕೆಡಹಿ ಧೈರ್ಯ ನಿಧಾನವನು ಕೈ ಸೂರೆಗೊಂಡುದು ಶೋಕವರ್ಜುನನ’ ಎಂದು. ಮುಂದೆ ಕರ್ಣ, ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತನ್ನ ಶರೀರವನ್ನು ಶರವರ್ಷಕ್ಕೆ ನೂಕುತ್ತಾ, ಕುಂಡಲಗಳನ್ನು ಎದೆಯೊಳಗಿನ ಅಮೃತಕಲಶದಿಂದ ಧಾರೆ ಎರೆದು ಹರಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸುತ್ತಾನೆ. ಕೊನೆಯ ಬಯಕೆಯಾಗಿ ಮತ್ತೋರ್ವ ಮಗ ವೃಷಕೇತುವನ್ನು ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಸಲಹಬೇಕೆಂದು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನಲ್ಲಿ ಭಿನ್ನವಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಕರ್ಣನಿಗೆ ತನ್ನ ಸಾವು ಸಾರ್ಥಕತೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತಲ್ಲ ಎಂಬ ಸಮಾಧಾನ ವ್ಯಕ್ತವಾಗುತ್ತದೆ. ಆಗ, ಕುಮಾರವ್ಯಾಸ ಭಾನುಸುತನ ಅಂತರಂಗದಿಂದ ಹೀಗೆ ಹೇಳಿಸುತ್ತಾನೆ, ‘ಸಲಹಿದೊಡೆಯನ ಜೋಳವಾಳಿಗೆ ತಲೆಯ ಮಾರುವದೊಂದು ಪುಣ್ಯದ ಫಲವು, ಮರಣದ ಹೊತ್ತು ಕೃಷ್ಣನ ಕಾಬ ಸುಕೃತ ಫಲ, ಇಳೆಯ ಮೇಲೆನಗಲ್ಲದಾರಿಗೆ ಫಲಿಸುವುದು ತಾ ಧನ್ಯನೆನುತ’ ಎಂದು.

ಕುಮಾರವ್ಯಾಸ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕರ್ಣನ ಅವಸಾನ ಕಾಲದ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ಹೃದಯಂಗಮವಾಗಿ ಚಿತ್ರಿತವಾಗಿದೆ. ‘ತನ್ನ ಮಗನ ಸಾವನ್ನು ಕಾಣಲಾರದೇ ಸೂರ್ಯ ಪಶ್ಚಿಮಾಂಬುಧಿಯಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿದ’ ಎನ್ನುತ್ತಾ ಕವಿಯೂ ಭಾವುಕನಾಗುತ್ತಾನೆ. ಪಾರ್ಥನ ರಥದ ಪತಾಕೆಯಾದ ಮಾರುತಿಯು ‘ಇಂತಹ ಮಹಾವೀರನನ್ನು ಎರಡು ಯುಗಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಕಾಣಲಿಲ್ಲ’ ಎಂದು  ಕಣ್ಣೀರು ಮಿಡಿಯುತ್ತಾನೆ. ‘ಲೋಕದ ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ, ನಿಜವಾಗಿ ಹೆತ್ತವಳೆಂದರೆ ಕುಂತಿ ಹೌದು’ ಎನ್ನುವ ಜನರೇ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಅವಳಿಗಿಂತಲೂ ಕರ್ಣನನ್ನು ಹೆತ್ತಕ್ಕನೇ ಮಿಗಿಲೆಂದು ಹೊಗಳುವ ಪ್ರಸಂಗ ಪಂಪಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ.

ಅಶ್ವಸೇನನೆಂಬ ಸರ್ಪ ಎರಡನೇ ಬಾರಿ ಬತ್ತಳಿಕೆಯನ್ನು ಹೊಕ್ಕು, ಪುನಃ ತೊಡು ಎಂದು ಕೇಳಿಕೊಂಡಾಗ ಕರ್ಣ ಒಪ್ಪುವುದಿಲ್ಲ. ‘ವೈರಿಯ ವೈರಿಯು ತನ್ನ ಸ್ನೇಹಿತ’ ಎನ್ನುವ ರಾಜಕೀಯ ಚಾಣಾಕ್ಷತೆ ಕರ್ಣನಲ್ಲಿಲ್ಲ. ‘ಶರರೂಪದೊಳಿರೆ ನಿನ್ನಂ ಶರಮೆಂದಾಂ ತೊಟ್ಟೆನರಿದು ತುಡುವೆನೆ ನಿನ್ನಂ’ ಎಂದು ಹೇಳುವ ಕರ್ಣನ ಮಾತೊಂದೇ ಸಾಲದೇ ಅವನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ?

ಪಾರ್ಥನ ಅನೇಕ ಅಂಬುಗಳು ದೇಹವನ್ನು ಹೊಕ್ಕು, ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಇನತನೂಜನ ಕೊರಳನ್ನೇ ಬೇರ್ಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಆಗ ಸತ್ಯಸಂಧನಾದ, ಕಡುಪರಾಕ್ರಮಿಯಾದ, ತ್ಯಾಗಗುಣ ಸಂಪನ್ನನಾದ ಅವನ ಸಾನಿಧ್ಯದಿಂದ ಹೇಗೆ ತಾನು ದೂರಸರಿಯಲಿ ಎಂದು ವಿಜಯಲಕ್ಷ್ಮಿಯೂ ಚಿಂತಿಸುತ್ತಾಳೆ. ದೇವತೆಗಳು, ‘ಪಿಡಿದನೆ ಪುರಿಗಣೆಯನ್? ಎರಳ್ನುಡಿದನೆ? ಬಳ್ಕಿದನೆ?  ತಾನೆ ತನ್ನನೆ ಚಲಮಂ ಪಿಡಿದರಿದನೆಂದು’ ಕಡುಗಲಿಯನ್ನು ಕೊಂಡಾಡುತ್ತಾರೆ. ಕರ್ಣನ ಅವಸಾನದಿಂದ ಅತೀವವಾಗಿ ನೋಯುವ ಪಂಪ, ಮಡಿದ ಮಹಾವೀರನಿಗಾಗಿ ಚರಮ ಗೀತೆಯನ್ನೇ ಬರೆಯುತ್ತಾನೆ. ‘ನೆನೆಯದಿರಣ್ಣ ಭಾರತದೊಳಿಂ ಪೆರರಾರುಮನೊಂದೆಚಿತ್ತದಿಂ ನೆನೆವುದಾದೊಡೆ ಕರ್ಣನಂ ನೆನೆಯ ಕರ್ಣನೊಳಾರ್ ದೊರೆ ಕರ್ಣನೇರು ಕರ್ಣನ ಕಡುನನ್ನಿ ಕರ್ಣನಳವಂಕದ ಕರ್ಣನ ಚಾಗಮೆಂದು ಕರ್ಣನ ಪಡೆಮಾತಿನೊಳ್ ಪುದಿದು ಕರ್ಣರಸಾಯನಮಲ್ತೆ ಭಾರತಂ’ ಎಂಬುದಾಗಿ. ಅಂಗಾಧಿಪತಿಯೂ, ತನ್ನಂಗಾಧಿಪತಿಯೂ ಆಗಿದ್ದ ಮಿತ್ರನ ಮರಣ ವಾರ್ತೆಯು ದುರ್ಯೋಧನನ ಅಂತರಂಗವನ್ನೇ ಇರಿಯುತ್ತದೆ.

ಕರ್ಣನ ಜೀವನವೇ ಒಂದು ರೀತಿಯ ದುರಂತಮಯ. ಅತ್ಯಂತ ಮೇಲ್ಪಂಕ್ತಿಯ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಜನನ, ಸೂತನಿಂದ ಪಾಲನ. ಎಲ್ಲಿನೋಡಿದರೂ ಸೂತಸುತನೆಂಬ ಹೀಗಳಿಕೆಯ ನುಡಿ, ನಿಜವಾದ ಪ್ರತಿಭೆಗೆ ಕುಲವು ಅಡ್ಡಿಯಾಗಿ ಅವಮಾನವನ್ನುಂಟುಮಾಡುವುದು, ಹೀಗೆ ಎಲ್ಲಿಯೂ ಆತನಿಗೆ ಸಿಗಬೇಕಾದ ಮನ್ನಣೆ ಸಿಗಲೇ ಇಲ್ಲ. ‘ಕರ್ಣ ಮೊದಲು ಉನ್ನತಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿದ್ದು ನಂತರ ಅಧೋಗತಿಗಿಳಿದವನಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ ದೀವರಪುತ್ರತ್ವದಿಂದ ಕ್ಷತ್ರಿಯತ್ವಕ್ಕೇರಿ, ಅಂಗಾಧಿಪತಿಯಾಗಿ ತನ್ನ ಕೀರ್ತಿಯ ಪ್ರಚಂಡ ಜ್ಯೋತಿಯು ಪ್ರಜ್ವಲಿಸುತ್ತಿರುವಾಗಲೇ, ಆ ಜ್ವಾಲೆಯ ನಟ್ಟ ನಡುವೆ ಭಸ್ಮೀಭೂತನಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ‘ನಿಜಕ್ಕೂ ಕರ್ಣನೊಬ್ಬ ನಿರ್ಭಾಗ್ಯ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿ ಎಲ್ಲ ಅವಕಾಶಗಳಿದ್ದರೂ ಅನ್ನದ ಋಣವನ್ನು ತೊರೆದು ಹೋಗದೇ, ಒಡೆಯನಿಗಾಗಿ ಒಡಲನ್ನೇ ತೆತ್ತ ಮಹಾವೀರ. ಈತ ದಾನಶೂರನಾಗಿ, ಕಲಿಯಾಗಿ, ಸ್ನೇಹದ ಸಾಕಾರಮೂರ್ತಿಯಾಗಿ, ಅವಕಾಶ ವಂಚಿತನಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.  ದೇಹದಿಂದ ಕೊರಳು ಬೇರಾದರೂ ಅವನ ಸುದೀರ್ಘ ಜೀವನದ ನಿರ್ಮಲ ಚಾರಿತ್ರ್ಯ, ಸತ್ಯಸಂಧತೆ, ತ್ಯಾಗಶೀಲಗುಣ ಎಂದೂ ಬೇರ್ಪಡುವುದೇ ಇಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿಯೇ ಕರ್ಣ ಎಂದೆಂದಿಗೂ ‘ಅಮರ ಕೀರ್ತಿಯ ತರಣಿಜನೇ’ ಆಗಿರುತ್ತಾನೆ...*